W ubiegłym tygodniu (29.10.2014 r.) głośną sensacją ichtiologiczną było odnalezienie na Zatoce Puckiej samogłowa (Mola mola) w sieciach kuźnickich rybaków. Ryba która wpadła w sieci wystawione do połowu troci i łososi, była jeszcze żywa, to też rybacy wypuścili ją. Pechowy samogłów znalazł się w sieciach następnego dnia i niestety był już martwy. Trafił do przetwórni ryb ,,Kotwica” w Kuźnicy. Tu został rozpoznany przez Pana Edwarda Konkela – właściciela zakładu, który to zawiadomił TVN24 (kliknij – link).
Okaz został przewieziony do Stacji Morskiej IOUG gdzie dokonano jego pomiarów i skatalogowano. Ryba mierzyła 57 cm długości, jej masa wynosiła 10,19 kg. Był to zatem osobnik młody. Posłuży on jako eksponat edukacyjny w gabinecie Błękitnej Szkoły.
Wydawało się że pojawienie się samogłowa w Bałtyku to raczej jednorazowy przypadek w tym roku. Dużym zaskoczeniem było więc doniesienie o ponownym zaobserwowaniu ryby tego gatunku w okolicach Kołobrzegu (kliknij link) i Grzybowa. Ryba dryfowała wzdłuż plażowego brzegu. Jej rozmiary oszacowano na ok. 70 cm długości i 10 kg masy ciała.
Samogłowy występują w wodach całego oceanu światowego, najliczniej obserwuje się je w strefie klimatu śródziemnomorskiego i w okolicach strefy międzyzwrotnikowej. To duże ryby zasiedlające rejon otwartych wód. Mogą osiągać masę nawet ponad 2 ton i są tym samym najcięższymi rybami wśród kostnoszkieletowych. Żywią się głowonogami, drobnymi rybami i większymi przedstawicielami planktonu morskiego. Samogłów należy do rzędu rozdymkokształtnych, jest więc blisko spokrewniony z najeżkami i rozdymkami – tropikalnymi rafowymi rybami które wypreparowane można kupić często w nadmorskich bazarach jak tzw. ,,pamiątki z nad morza”. Podobnie jak one samogłów ma częściowo zrośnięte kości szczęk, przez co przybrały one kształt dzioba.
W przeszłości samogłowy obserwowane były w Bałtyku wyłącznie pojedynczo. W polskiej strefie złowiono tę rybę pierwszy raz 27.10.2000r. w sieci łososiowe na łowisku O-10 (kilka kilometrów na zachód od Rozewia) – miała ona 70 cm długości i ważyła 14, 5 kg. Drugi raz znaleziono samogłowa na plaży w Pogorzelicy (17.11.2005 r. – kliknij link) był to najmniejszy z odnotowanych okazów – miał tylko 47 cm długości. Przed tegorocznymi doniesieniami ostatniego samogłowa złowiła załoga kutra ,,Łeb-12” 12.10.2010 r. 5 mil od Łeby. Był to największy z odnotowanych w polskich wodach: mierzył 75 cm i ważył 17.5 kg. W 2012 r. okaz samogłowa złowili także rybacy niemieccy (oryginalna informacja – kliknij link).
Obecność samogłowów w Bałtyku odnotowywano głównie późną jesienią. Niewykluczone że wpływają tutaj w okresie letnim i giną kiedy przestaje im sprzyjać temperatura wody. Ich migracje mogą być spowodowane oddziaływaniem Prądu Zatokowego, za sprawą którego to, czasami ciepłe masy wod docierają nawet w głąb Morza Północnego.
Kilkakrotne pojawianie się w ostatnich latach samogłowów w Bałtyku, może świadczyć nie tyle o ocieplaniu się jego wód, ale o silniejszym, może częstszym, oddziaływaniu zjawisk hydrologicznych w rejonie Morza Północnego, których genezą mogą być właśnie globalne zmiany klimatyczne.
W tym roku rybacy donosili już o znajdywaniu nietypowych ryb w połowach. Pod koniec kwietnia br. rybacy z Kołobrzegu dostarczyli Stacji Morskiej kurka szarego, w maju niedaleko Helu złowiono czarniaka, w czerwcu zaś helskiej placówce przekazano złowionego w tym samym rejonie morszczuka. Niewykluczone że stwierdzenia rzadkich i nie występujących stale w Bałtyku gatunków są efektem większej aktywności badawczej ichtiologów i lepszej ich współpracy z rybakami.
Opracowanie: Michał Bała, Krzysztof E. Skóra
Zdjęcia: Michał Bała, Adam Feldzensztajn
Przydatne linki:
http://www.fishbase.org/summary/1732
https://hel.ug.edu.pl/aktu/2005/molamola.htm
http://www.spiegel.de/international/zeitgeist/fishermen-discover-tropical-ocean-sunfish-in-baltic-sea-a-867416.html
http://www.tvn24.pl/pomorze,42/nie-ma-ogona-jest-plaska-i-prawie-okragla-dziwna-ryba-wpadla-w-sieci-rybakow-z-kuznicy,482916.html
http://www.miastokolobrzeg.pl/wiadomosci/9106-na-play-w-koobrzegu-znaleziono-dziwn-ryb.html
http://www.fakt.pl/wydarzenia/znalezisko-w-kolobrzegu-ryba-mutant-na-plazy,artykuly,501014.html
http://www.pzw.org.pl/1479/wiadomosci/104921/60/sensacja_na_kolobrzeskiej_plazy