Stacja Morska IO UG powołana została w 1992 roku po przekształceniu się z Morskiego Laboratorium Terenowego (1977) i wybudowaniu nowego budynku laboratoryjno – socjalnego, w którym znalazła swoją siedzibę.
Jest stacją terenową w strukturze organizacyjnej Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego na Wydziale Oceanografii i Geografii. Od roku 2016 placówka nosi imię swojego twórcy, założyciela i długoletniego kierownika profesora Krzysztofa E. Skóry.
Ponieważ Stacja Morska IO UG jest jedyną tego typu jednostką w Polsce, jest ona otwarta na potrzeby badawcze całego środowiska naukowego kraju i stanowi oparcie terenowe dla wszystkich grup badawczych pracujących w tym rejonie (zespołów akademickich różnych uczelni, instytutów branżowych oraz Polskiej Akademii Nauk). Wchodzi również (od 1994 r.) w skład międzynarodowej sieci MARS (The European Network of Marine Research Institutes and Stations), skupiającej stacje morskie i instytuty badawcze z całej Europy.
Jej eksperymentalna i socjalna baza są utrzymywane w stałej gotowości dla osób i grup badawczych, którym tego rodzaju placówki są niezbędne dla wykonania podjętych projektów badawczych w tym rejonie. Zgodnie z naturą badań przyrodniczych, stacja jest dostępna 24 godziny na dobę, każdego dnia roku.
Położenie placówki w centralnym punkcie Zatoki Gdańskiej stwarza możliwości wykonywania badań w obrębie morza otwartego oraz jego strefy przybrzeżnej. Pozwala na śledzenie regionalnych procesów fizyko-chemicznych, biologicznych i geologicznych w strefie kontaktu wody z dnem, lądem i atmosferą oraz zjawisk zachodzących w toni morskiej.
Tworząc Stację Morską kierowano się głównie potrzebami badawczymi, jakie powstały w wyniku antropogenicznego procesu degradacji naturalnego środowiska rejonu Zatok: Gdańskiej i Puckiej oraz przybrzeżnej strefy morza. Wiele z koncepcji naukowych, dotyczących podstaw funkcjonowania i ochrony środowiska biologicznego morza, do tej pory nie mogło być zrealizowanych z uwagi na brak tego typu warsztatu badawczego i jego specjalistycznych narzędzi.
Stacja Morska w Helu jest szczególnie predestynowana do podejmowania badań, dotyczących funkcjonowania i ochrony życia Bałtyku w ramach wielostronnych zobowiązań badawczych (w tym międzynarodowych). Uzupełnia możliwości badawcze instytutów, tradycyjnie ulokowanych w dużych aglomeracjach i pozbawionych przez to możliwości prowadzenia ciągłych obserwacji terenowych (np. specjalistycznego monitoringu) Wyposażona jest w system akwaryjny, oparty o obieg wody morskiej, niezbędny dla podjęcia długich serii doświadczeń w warunkach możliwie blisko odpowiadających naturalnym. Stwarza to możliwości badania reakcji fauny i flory na zmienne warunki hydrologiczne, m.in. badania wpływu zanieczyszczeń na ich kondycję zdrowotną, wzrost i zdolności reprodukcyjne.
Lokalizacja Stacji oraz warunki ekologiczne południowego Bałtyku wzbudzają zainteresowanie wielu zagranicznych eksperymentatorów wykonaniem porównawczych doświadczeń na organizmach, dla których rejon ten stanowi granice ich zasięgu zoogeograficznego.
Dotyczy to szczególnie form reliktowych – arktycznych i borealnych – ciepłowodnych. Prowadzone długoterminowo serie obserwacji biologicznych w rejonach Zatoki Puckiej i Gdańskiej pozwalają na śledzenie zmian w bioróżnorodności tych akwenów.
Problematyka badawcza zespołu Stacji Morskiej koncentruje się na:
~ biologii i ekologii bałtyckich ssaków morskich,
~ biologii i ekologii ryb strefy przybrzeżnej Bałtyku,
~ zagadnieniach dotyczących rzadkich gatunków i biotopów Bałtyku
~ monitoringu chronionych gatunków i ich siedlisk
Szczegółowy zakres badawczych zainteresowań pracowników placówki charakteryzuje ich dorobek, złożony z ponad 170 publikacji: kliknij tutaj.
Stacja stanowi krajowe centrum badań ssaków morskich, występujących w polskiej części Bałtyku. Gromadzone są tutaj dane na temat występowania fok i morświnów w polskiej części Bałtyku oraz skali antropogenicznych zagrożeń dla tych ssaków i ich siedlisk. Sztandarowym długoletnim działaniem realizowanym w przez instytucję jest projekt restytucji foki szarej na obszarze Południowego Bałtyku. Funkcjonujące w ramach Stacji fokarium jest miejscem ekspozycji, hodowli i rehabilitacji fok. Realizuje się tutaj działania z zakresu czynnej ochrony gatunku.
Co roku ratuje się tutaj od kilku do ponad 30 fok. Działający tu foczy szpital pozwala ratować młode foki potrzebujące pomocy człowieka. Jest to działanie mające na celu ograniczenie nadmiernej śmiertelności tych ssaków w Bałtyku. uratowane, zdrowe foki są przywracane środowisku naturalnemu. Do morza trafia także przychówek pochodzący ze stada hodowlanego (do 3 szczeniąt rocznie). O czasu rozpoczęcia rozrodu w 2001 r. wypuszczane foki w miarę możliwości finansowych wyposaża się w specjalne satelitarne nadajniki, za pośrednictwem których uzyskiwane są dane na temat wędrówek i strategi życia fok.
Stacja jest pionierem w prowadzeniu badań nad bałtyckimi morświnami. Poza zbiorem danych z zakresu obserwacji i odnotowywania przyłowu, placówka prowadzi badania z zakresu monitoringu akustycznego z zastosowaniem pasywnych detektorów morświnów. Część z tych badań jest realizowana w zakresie międzynarodowych projektów. Badanie te pozwoliły na poznanie liczebności i sezonowości występowania morświnów w obrębie Bałtyku. Obecnie prowadzony jest zbiór danych mający na celu poznanie rozmieszczenia morświnów u polskich wybrzeży.
We współpracy z innymi tego typu placówkami, Stacja prowadzi rejestr obserwacji wszelkich gatunków waleni (delfinów i wielorybów), które okazyjnie pojawiają się w Bałtyku.
Badaniami ssaków bałtyckich placówka wypełnia polskie zobowiązania wobec postanowień Konwencji Helsińskiej oraz Konwencji Bońskiej – w ramach Porozumienia o Ochronie Małych Waleni Morza Północnego i Bałtyku (ASCOBANS).
Warto dodać, że placówka prowadzi zbiór informacji na temat występowania w Bałtyku rzadkich i nierodzimych dla tego morza gatunków ryb. Posiada unikatową kolekcję ichtiologiczną okazów pochodzących zarówno z Bałtyku jak i ryb antarktycznych, którą założono na bazie polskich i międzynarodowych wypraw. Tutaj prowadzi się autopsje dużych morskich zwierząt, głównie fok morświnów i ryb, ale na koncie Stacji są także delfiny i trzy wieloryby.
Stacja jest miejscem międzynarodowych spotkań europejskich specjalistów z zakresu ekologicznych badań morza rejonów Bałtyku, Arktyki i Antarktyki.
Stacja w części socjalnej posiada obecnie: pokoje noclegowe, salę seminaryjną i mesę. To tutaj odbyła się VI Konferencja metodyczna „Ochrona środowiska na uniwersyteckich studiach przyrodniczych”.
Stacja Morska UG jest również placówką dydaktyczną. W zakresie zobowiązań akademickich w helskiej placówce odbywają się głównie zajęcia praktyczne: ćwiczenia terenowe, praktyki wakacyjne i dyplomowe, kursy specjalistyczne. Okazjonalnie mają miejsce również wykłady i seminaria. Warto zaznaczyć, iż są to zajęcia nie tylko przyrodniczych kierunków macierzystej uczelni. Będąc jedyną tego typu placówką w kraju, Stacja musi i chce być pożyteczną wszystkim polskim szkołom wyższym.
W Stacji prowadzone są także zajęcia dydaktyczne uczelni zagranicznych. W okresie letnim zajęcia z biologii morza odbywały tu Uniwersytety z Oldenburga i Ostrawy.
Stacja organizuje również zajęcia edukacyjne dla zorganizowanych grup młodzieży ze szkół podstawowych, gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych. Są one prowadzone w formie lekcji dwugodzinnych, a także kursów jedno – i dwudniowych. W oparciu o doświadczenia Stacji przy współpracy Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Helu oraz gdańskiego Kuratorium Oświaty stworzono nowy przedmiot „Ekologia morza”. Tutaj znajdziesz szczegóły dotyczące tego projektu.
Stacja stara się być użytecznym ośrodkiem pro-przyrodniczej edukacji dla mieszkańców miasta i Półwyspu. Poprzez swoją działalność oświatową stara się mobilizować społeczeństwo do ochrony lokalnych walorów przyrody jako podstawy przyszłego powodzenia gospodarczego tego regionu. Stara się uwrażliwiać obecnych i przyszłych eksploatatorów przyrody (rybaków, pracowników przemysłu turystycznego, wojska i samorządu) na konieczność racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych (ryb, wody, lasów, plaż, przestrzeni) w myśl idei zrównoważonego rozwoju.
Obecnie możliwości zarówno organizacji spotkań i konferencji, jak i oferta edukacyjna zostały usprawnione po przez oddanie do użytku nowej hali seminaryjno konferencyjnej.