Wstęp
Potrzeba rekultywacji terenu po zapleczu budowlanym portu wojennego oraz znalezienie nowej funkcji dla tego obszaru spowodowały konieczność opracowania koncepcji sposobu jego rewitalizacji oraz nadania mu takich funkcji, które sprzyjać będą ekonomicznemu i społecznemu rozwojowi miasta. „Park wydmowy” jest jednym z czterech komplementarnych elementów projektu p.n. Błękitna Wioska, na który składają się:
1. Bałtycka osada (część wiodąca) – budowa rekonstrukcji osady rybackiej na pro-przyrodnicze i kulturowe potrzeby edukacyjne
2. Park wydmowy – rewitalizacja wydmy na potrzeby edukacji, estetyzacji śródmiejskiej przestrzeni oraz ochrony przyrody.
3. Morświnarium – budowa ośrodka badań i ekspozycji edukacyjnej morświnów bałtyckich na potrzeby ochrony gatunkowej
4. Aqua-labs – budowa i modernizacja ujęć morskiej wody oraz systemu retencji na potrzeby doświadczalnych hodowli organizmów w wodach słonawych oraz czynnej ochrony gatunkowej.
Poniżej przedstawiono część 2, w myśl której Uniwersytet Gdański proponuje, aby na jak największej powierzchni działek 110/2, 111/2, 111/3 i 111/5 dokonać (chroniąc istniejące już gatunki wydmowej flory) odtworzenia możliwie wszystkich walorów przyrodniczych tego miejsca i nadać mu funkcję parku o charakterze edukacyjnym i rekreacyjnym.
Lokalizacja
Założenia funkcjonalne Parku
Realizacja projektu stworzy możliwość prezentacji charakterystycznej dla wydm szaty roślinnej nadmorskich wybrzeży Bałtyku, z ich specyficznymi zespołami roślinnymi i fauną, a także innymi elementami środowiska abiotycznego. Umożliwi przedstawianie etapów sukcesji, a także problemów ochrony nadmorskich wydm przed niszczeniem.
Uznano, iż dostęp do terenu powinien być dla zwiedzających osiągalny na maksymalnie dużej przestrzeni. Zaprojektowano zatem ciąg ponad-wydmowych drewnianych pomostów (kładek), które z jednej strony dadzą pożądane dla obserwatorów przewyższenie nad obiektami ekspozycji, a z drugiej zabezpieczą roślinność wydm przed jej rozdeptaniem.
Pomosty idące w osi ulic Plażowej i Lipowej pozwolą przechodzić spacerowiczom nad zielenią wydmy bezpośrednio na plaże. Natomiast pomost biegnący równolegle do brzegu, środkiem wału wydmowego stworzy przyrodniczo – niekolizyjny ciąg dla ruchu pieszego ku bulwarowi. Widok, który obejmie będącą u stóp obserwatora roślinność wydmy, dalej wody zatoki oraz horyzont gdyńskich klifów i moren będzie ważnym elementem identyfikującym helski pasaż spacerowy.
Dając szansę wejścia np. turystom nad wydmę, będzie można pokazać jak rośliny wydmowe przyczyniają się do stabilizacji piasku. Uzmysłowienie faktu jak wrażliwe są na mechaniczne niszczenie i prezentację sposobów mechanicznej i biologicznej ochrony będzie można wykazać jak duży wysiłek niezbędny jest do naprawiania zniszczeń poczynionych przez nadmierną ludzka penetrację tego siedliska.
Wydmowy park będzie kolejną obok fokarium dobrą wizytówką Helu, wskazująca na zrozumienie problemów ochrony przyrody i potrzeby stałej na tym polu edukacji społeczeństwa. Będzie także naturalną ozdobą miasta. Ułatwi to fakt istnienia autentycznego siedliska z wieloma naturalnymi składnikami szaty roślinnej, poczynając od gatunków rzadkich, jak np. mikołajek nadmorski, po charakterystyczne na-wydmowe zespoły a także pospolite gatunki przybrzeżne.
 |
 |
 |
Naturalna roślinność wału wydmowego w miejscu realizacji projektu
Dla zrealizowania założeń prezentowanego projektu niezbędne jest podjęcie zadań dodatkowych. Pierwszym powinien stać się plan czynnej ochrony części wydmy oraz usunięcie wybranych obcych elementów, uzupełnienie o wybrane gatunki lub zwiększenie liczby okazów – podsiewy lub nasadzenia, rekonstrukcja miejsc zniszczonych. Kolejnym – wykonanie kładek, przegrodzeń, koszy na odpadki oraz opracowanie niezbędnych treści plansz, tablic i kierunkowskazów oraz ich projektów plastycznych. Przestrzeń terenu będzie wysycona informacją poznawczą na temat występujących na wydmach i plażach gatunków flory i fauny, informacją o przebiegu procesów litodymanicznych (w tym abrazji brzegowej) oraz geologicznej budowy Półwyspu Helskiego i zmianach jego linii brzegowej na przestrzeni czasu. Pokazane zostaną przykłady antropogenicznych zmian na polskim brzegu, które zagrażają funkcjonowaniu plażowego ekotonu.
Wydma na terenie miasta Helu będzie stanowiła pierwszy tego typu obiekt w kraju. Stanowiąc ważny wkład w system proekologicznego kształcenia społeczeństwa poprawi stan wiedzy o środowisku przyrodniczym piaszczystych wydm nadmorskich Bałtyku i może się w ten sposób przyczynić do ich ochrony na całej długości polskiego wybrzeża.
