W nocy z 22 na 23 sierpnia 2017 roku rosnący poziom wody w Grabowej umożliwił masową ucieczkę do rzeki jesiotra syberyjskiego Acipenser baerii z hodowli w Jeżyczkach (gm. Darłowo). Łącznie, z małą liczbą jesiotra rosyjskiego Acipenser gueldenstaedtii, do środowiska naturalnego trafiło około 50 tys. ryb. Były to osobniki w wieku od 2 do 3-4 lat o średniej masie odpowiednio 1,2 i 2,0 – 3,5 kg (D. Krysiński, inf. ustna). Prawdopodobnie poza jesiotrami do rzeki przedostały się także, trzymane w kilku gospodarstwach rybackich położonych powyżej Jeżyczek, pstrągi tęczowe i źródlane. Spływające z hodowli jesiotry po 11 km dotarły do Wieprzy a stąd już jedyne 1,5 km dzieliło je od wód otwartych Bałtyku.
Po kilku dniach do Stacji Morskiej im. prof. Krzysztofa Skóry Instytutu Oceanografii UG w Helu zaczęły docierać informacje o licznej obecności jesiotrów w połowach rybackich i wędkarskich w rejonie Darłowa. Znaleziono również kilka martwych osobników na okolicznych plażach. Kolejne zgłoszenia pochodziły z łowisk rybackich położonych w Zalewie Kamieńskim oraz Zatoce Gdańskiej, w tym Puckiej. Według rybaków złowione ryby miały masę od 0,7 do 3-5 kg.
Przyłów jesiotra syberyjskiego wśród płastug z Zatoki Puckiej (fot. B. Arciszewski)
W Morzu Bałtyckim jesiotr syberyjski masowo pojawił się już wcześniej. W latach 60. XX w. naukowcy z ZSRR starali się wysiedlić ten gatunek do Zatoki Fińskiej i Ryskiej oraz jeziora Ładoga (Kairov i Kostrickina 1970, Paaver 1999). Eksperyment nie powiódł się, a ryby łowiono także poza miejscami zarybień np. w Finlandii, Szwecji i Polsce (Koli 1966, Otterlind 1970, Kraczkiewicz 1967, Bartel 1968). Kilka dekad później (od lat 90. XX w.) w Bałtyku poławiano ponownie jesiotry syberyjskie (Gessner i in. 1999, Arndt i in. 2000), lecz te pochodziły wyłącznie z ucieczek z gospodarstw rybackich, a także z nielegalnych wypuszczeń np. przez akwarystów (Arndt i in. 2002).
Jesiotr syberyjski naturalnie zasiedla duże rzeki Syberii od Obu do Kołymy i jezioro Bajkał (Kottelat i Freyhof 2010), gdzie jest gatunkiem zagrożonym wymarciem (Ruban 2010). Jednocześnie, ze względu na łatwość w hodowli oraz szybkie, jak na jesiotrowate dojrzewanie, jest w Europie najczęściej trzymanym w akwakulturze gatunkiem jesiotra. W Polsce jest hodowany od połowy lat 80. XX w. (Grabowska i in. 2000).
Od 2006 r. trwają w Polsce i Niemczech prace reintrodukcyjne rodzimego gatunku – jesiotra ostronosego Acipenser oxyrinchus, stąd obecność obcych jesiotrów (syberyjskiego, rosyjskiego i sterleta) w naszych wodach jest niepożądana. Ich występowanie wiąże się z możliwą konkurencją z gatunkiem rodzimym o zasoby pokarmowe i siedliska, oraz wzbudza obawy o możliwość ich hybrydyzacji (Ludwig i inni 2009). Dlatego wiedza o skali przenikania nierodzimych gatunków jesiotrów do środowiska jest szczególnie istotna. Ponadto brak doświadczenia w rozróżnianiu jesiotrów przez rybaków i wędkarzy może przyczynić się do nieświadomego odłowu jesiotra ostronosego, który jest gatunkiem objętym ochroną ścisłą (poniżej zamieszczamy zdjęcia pomocne w rozróżnieniu gatunków jesiotrów).
Zwracamy się z apelem!!!
W przypadku złowienia lub zakupu jesiotra złowionego w Bałtyku prosimy o wykonanie zdjęcia ryby. Zanotowanie jej długości i masy. Prosimy o zamrożenie wnętrzności. Rybaków i wędkarzy dodatkowo prosimy o dołączenie informacji o miejscu połowu i użytym narzędziu połowowym. Ryby i zamrożony materiał badawczy odbierzemy niezwłocznie.
Pamiętajmy, że wśród złowionych jesiotrów syberyjskich możliwe jest znalezienie chronionego prawem jesiotra ostronosego, którego należy niezwłocznie wypuścić do wody!
Informacje o wszystkich złowionych jesiotrach prosimy o przekazanie telefonicznie (24h/dobę), e-mailem bądź pocztą:
Stacja Morska im prof. Krzysztofa Skóry
Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego
ul. Morska 2, 84-150 Hel
tel. 58 6750-836
Osoby do kontaktu:
Bartłomiej Arciszewski tel. 696-092-215 (bartlomiej.arciszewski@ug.edu.pl)
Michał Skóra tel. 696-767-476 (michal.skora@ug.edu.pl)
Jesiotr ostronosy – rodzimy gatunek objęty ochroną ścisłą (fot. M. Skóra)
Jesiotr syberyjski – osobnik złowiony w Zatoce Puckiej 4.09.2017 r (fot. B. Arciszewski)
Jesiotr rosyjski – młody osobnik złowiony w Zatoce Puckiej w 2011 r. (fot. M. Skóra)
Literatura:
Arndt GM, Gessner J, Anders E, Spratte S, Filipiak J, Debus L, Skóra K. 2000. Predominance of exotic and introduced species among sturgeons captured from the Baltic and North Sea and their watersheds, 1981-1999. Bol. Inst. Esp. Oceanogr. 16 (1-4): 29-36.
Arndt GM, Gessner J, Raymakers C. 2002. Trends in farming and occurrence of native and exotic sturgeons in natural habits in Central and Western Europe. J. Appl. Ichthyol. 18: 444–448.
Bartel R. 1968. Pojawienie się jesiotrów u brzegów Mierzei Wiślanej. Gosp. Ryb. 4: 14–16.
Gessner J, Debus L, Filipiak J, Spratte S, Skóra KE, Arndt GM. 1999. Development of sturgeon catches in German and adjacent waters since 1980. J. Appl. Ichthyol. 15: 136–141.
Grabowska J, Kotusz J, Witkowski A. 2010. Alien invasive fish species in Polish waters: an overview. Folia Zool. 59 (1): 73–85.
Kairov EA, Kostrickina EM. 1970. Rezultaty introdukcji osetrovych w basseijn Baltijskovo moria. Trudy VNIRO, 76: 147-152.
Koli L. 1966. Occurrence off the Finnish coast of Siberian sturgeon introduced into the Gulf of Finland. Ann. Zool. Fenn. 3: 323–326.
Kolman R. 1998. Czy można łowić jesiotry? Wiad. Wędk. 11:73-74.
Kottelat M, Freyhof J. 2007. Handbook of European freshwater fishes. Kottelat. Cornol. Switzerland. Freyhof. Berlin. Germany. 646 pp.
Kraczkiewicz W. 1967. Występowanie jesiotra Acipenser sturio L. w rejonie ujścia Odry. Przegl. Zool. 11 (2): 149-151.
Ludwig A., Lippold S., Debus L., Reinartz R. 2009. First evidence of hybridization between endangered sterlets (Acipenser ruthenus) and exotic Siberian sturgeons (Acipenser baeri) in the Danube River. Biol. Inwasions 11:753-760.
Paaver T. 1999. Historic and recent records of native and exotic sturgeon species in Estonia. J. Appl. Ichthyol., 15: 129–132.
Otterlind G. 1970. Swedish records of sturgeons (Acipenser gueldenstaedtii and Acipenser baerii) introduced into the Baltic by the USSR. ICES C.M. 1970(E): 13.
Ruban G, Bin Zhu. 2010. Acipenser baerii. The IUCN Red List of Threatened Species 2010, http://www.iucnredlist.org/details/244/0 [dostęp 05.09.2017]
Oprac. Bartłomiej Arciszewski i Michał Skóra