Blisko dwa tygodnie temu – 11 stycznia br. – dotarła do Stacji Morskiej w Helu informacja o pojawieniu się licznych ryb wyrzuconych przez morze na Helski Cypel. Przybyli na miejsce pracownicy naszego ośrodka na odcinku ok. 200 m naliczyli ich 130. Wśród nich znaleziono także kilkanaście drobnych ryb – babki z rodzaju Pomatoschistus oraz pojedynczą iglicznię i okonia.
Ryby były bardzo świeże. Kilka z nich jeszcze się poruszało. Największe osobniki moteli znalezione na plaży miały długość blisko 38 cm. Były to ryby dorosłe. Część osobników moteli nosiła na ciele ślady po kontakcie z oczkami sieci rybackiej, co dowodzi, że do śnięcia ryb przyczyniła się działalność rybacka. U części osobników z wnętrza pyska wystawał pęcherz pławny. Inne miały wynicowany na zewnątrz końcowy fragment jelita wypełniony gazem bądź napuchnięty brzuch. Ich stan wskazywał, że ryby w krótkim czasie musiały zostać wyniesione na powierzchnię wody bądź na mniejszą głębokość. Widok wynicowanych wnętrzności u ryb jest znany osobom poławiającym na wędkę dorsze. Krótki hol sprawia, że organizm ryby nie jest w stanie dostosować się do nagłych zmian ciśnienia wody i dochodzi do fizycznych uszkodzeń w narządach ciała.
Motela Enchelyopus cimbrius należy do rodziny dorszowatych. To ryba demersalna (żyjąca przy dnie). Jej cechami charakterystycznymi są cztery wąsy, czarne podniebienie oraz bardzo krótka pierwsza płetwa grzbietowa o silnie wydłużonym pierwszym promieniu. Motela najczęściej zasiedla wody o głębokości od 20 do 50 m. To gatunek preferujący dno piaszczyste lub pokryte warstwą mułu. Osiąga maksymalnie 41 cm długości (Cohen i in. 1990).
Motela nie występuje masowo. W cieśninie Kattegat odnotowuje się wahania liczebności z tendencją spadkową. Dane z lat 1991 – 2010 wykazują zmniejszenie się zasobów o ok. 54%. Na spadek liczebności wskazują także szwedzkie badania w rejonie Morza Bełtów i Basenu Arkońskiego (HELCOM 2013). Podczas połowów dorsza włokami dennymi, motela trafia się jako przyłów.
Gatunek ten nie jest objęty limitami połowowymi, wymiarem i okresem ochronnym, stąd trudno wyrokować czy znalezione ryby celowo zostały wyrzucone za burtę. Motela jest jadalna i była spotykana w handlu – na Hali Rybnej w Gdyni.
W kolejnych dniach od spacerowiczów napływały kolejne raporty o rybach wyrzuconych na plaże w rejonie Helu. Z nadesłanych zdjęć można było ustalić, iż w dalszym ciągu morze wyrzuca motele i pojedyncze iglicznie oraz ryby babkowate z rodzaju Pomatoschistus. Wzmiankowano również o dorszach i belonach, których obecności nie potwierdzono. Należy jednak podkreślić, iż wyrzucanie przez morze martwych ryb, oczywiście nie w masowych ilościach, jest zjawiskiem normalnym. Przykładem mogą być cierniki, które z racji wysokiej liczebności, osiągnąwszy maksymalną długość życia, sną i finalnie pojawiają się latem na plaży.
Pracownicy Stacji Morskiej w Helu dziękują wszystkim osobom, które powiadomiły naszą placówkę o niecodziennym zjawisku. Prosimy o przekazywanie obserwacji rzadkich gatunków ryb i innych zwierząt morskich zauważonych w wodzie, znalezionych na brzegu lub złowionych. Zgłoszenia odbieramy całodobowo: 601 88 99 40, 58/ 58 675 08 36.
Literatura: Cohen D.M., Inada T., Iwamoto T., Scialabba N., 1990, FAO species catalogue. Vol. 10. Gadiform fishes of the world (Order Gadiformes). An annotated and illustrated catalogue of cods, hakes, grenadiers and other gadiform fishes known to date. FAO Fish. Synop. 125(10). Rzym: FAO. 442 p.
http://www.helcom.fi/Red%20List%20Species%20Information%20Sheet/HELCOM%20Red%20List%20Enchelyopus%20cimbrius.pdf
Oprac. Michał Skóra i Michał Bała