Morświn to jedyny przedstawiciel waleni w Morzu Bałtyckim. Reprezentowany jest przez dwie populacje: jedną w Bałtyku Zachodnim, obejmującym cieśniny duńskie i część niemieckich wód Bałtyku, liczącą ponad 10 tysięcy osobników i drugą w Bałtyku Właściwym wraz z północnymi zatokami, która liczy jeszcze zaledwie ok. 500 osobników i która nazywana jest populacją bałtycką. Ze względu na niewielką liczebność bałtycka populacja morświna jest uznawana za krytycznie zagrożoną wyginięciem (IUCN). Obecnie trwają badania, które pozwolą ustalić, jakie znaczenie dla tej populacji mają najpłytsze wody Bałtyku wzdłuż polskiego wybrzeża. Badania prowadzi Stacja Morska im. Prof. Krzysztofa Skóry Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego.
W całym obszarze występowania morświny podlegają presji wynikającej z działalności ludzi. Zagraża im m.in. podwodny hałas generowany przez silniki i echosondy statków, prace hydrotechniczne i poszukiwawcze złóż oraz detonacje niewybuchów. Morświny padają także ofiarą przyłowu – przypadkowego połowu w sieci, głównie skrzelowe, powszechnie stosowane w strefie przybrzeżnej. Równie ważnym zagrożeniem dla morświnów może być brak aktualnej wiedzy o stanie populacji pozwalającej ocenić zachodzące w niej zmiany.
Mapa rozmieszczenia detektorów morświnów (CPOD)
Pierwszych danych o liczebności morświnów i zmianach ich sezonowego rozmieszczenia w skali całego Morza Bałtyckiego dostarczyły wyniki międzynarodowego projektu SAMBAH. Dodatkowo badania Uniwersytetu Gdańskiego prowadzone w Zatoce Puckiej i u południowego brzegu Zatoki Gdańskiej wykazały duże znaczenie strefy przybrzeżnej tych akwenów dla morświnów i jednocześnie wysokie ryzyko śmierci zwierząt w przyłowie. Dotychczasową wiedzę trzeba uzupełnić o wyniki badań pozostałych części polskiego wybrzeża i zbadać, czy cała strefa przybrzeżna Bałtyku jest w taki samym stopniu istotna dla morświnów. W ramach takich badań prowadzonych przez Stację Morską UG w listopadzie 2020 r. rozmieszczono 60 detektorów morświnów (CPOD) w pasie wód przybrzeżnych między wschodnią i zachodnią granicą państwa. Detektory wystawione z parach w odległości 1 i 3 Mm od brzegu będą rejestrować obecność morświnów przez dwanaście miesięcy. Rezultaty pozwolą określić czasową i przestrzenną zmienność obecności morświnów w wąskiej strefie przybrzeżnej. Da to podstawy do opracowania rekomendacji dotyczących ochrony gatunku i gospodarowania tym obszarem polskiego morza.
